- Μογγόλοι
- Λαός που ανήκει στον κλάδο των μογγολοειδών, στη φυλή των Τουγκούσων· είναι σωματώδεις, με μέτριο ανάστημα και μεγάλο κεφάλι με αυτιά που προεξέχουν. Ιστορία. Οι Μ. αντιπροσωπεύουν τον κύριο εθνικό κλάδο από τα πολυάριθμα νομαδικά φύλα, που οργανωμένα σε πατριές και με επικεφαλής τη μογγολική στρατιωτική αριστοκρατία είχαν κάτω από τον έλεγχό τους, μέχρι πριν από δύο αιώνες, μεγάλο μέρος της κεντρικής και κεντροδυτικής Ασίας. Αν και είναι δύσκολο να ειπωθεί ποιοι σημερινοί πληθυσμοί προέρχονται πραγματικά από τον αρχικό μογγολικό κορμό, οι Μ. κατείχαν πάντα το κεντροανατολικό τμήμα της βόρειας Ασίας. Η χρυσή εποχή τους ήταν ο 13ος αι., όταν οι Μ. και οι συγγενικοί τους λαοί ξεκίνησαν από τις στέπες της κεντροανατολικής Ασίας κάτω από την αρχηγία του Τζεγγίς Χαν και προικισμένοι με απαράμιλλη επιδεξιότητα στον πόλεμο με τα τόξα λεηλάτησαν και υπέταξαν τη βόρεια Κίνα, την κεντρική Ασία και τμήμα της δυτικής. Μετά τον θάνατο του Τζεγγίς Χαν το 1227 κατέλαβαν την Περσία, την περιοχή του Καυκάσου, τη Μεσοποταμία και μεγάλο μέρος της Ρωσίας, για να εμφανιστούν τέλος, με ελαφρές προφυλακές, περίπου το 1241, στα περίχωρα της Βουδαπέστης και στη Σικελία. Η αυστηρή κοινωνική οργάνωση και το υψηλό επίπεδο της διοικητικής συγκρότησης επέτρεψαν στους M., παρά τις διαμάχες και τους διαμελισμούς της απέραντης αυτοκρατορίας, που ακολούθησαν μετά τον θάνατο του Τζεγγίς Χαν, να διατηρήσουν την κυριαρχία τους για πολλούς αιώνες στα κατακτημένα εδάφη. Μετά τον θάνατο του γιου του Τζεγγίς Χαν, Ογκοντάι (1240), ξέσπασε η πρώτη μεγάλη κρίση και από τότε η αυτοκρατορία χωρίστηκε ουσιαστικά σε δυο τμήματα: το ανατολικό, που υπέστη την επίδραση του βουδισμού και της Κίνας (η οποία κατακτήθηκε από τον Κουμπλάι Χαν στο δεύτερο μισό του 13ου αι., και διατηρήθηκε έως το 1368), και το δυτικό, που γρήγορα εξισλαμίστηκε και έχασε, με την αφομοίωση του προς τους πολιτισμούς της κεντροδυτικής Ασίας, τα αρχικά του πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Οι δυτικοί M., οι οποίοι συγχωνεύθηκαν με τους ιθαγενείς πληθυσμούς και τους Τούρκους, κάτω από την αρχηγία του Ταμερλάνου και των διαδόχων του, διατήρησαν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τις κατακτήσεις τους, δημιουργώντας ένα κράτος (μογγολική αυτοκρατορία) στην Ινδία (1526), που διατηρήθηκε περίπου τρεις αιώνες. Η παρακμή των Μ. άρχισε στη Ρωσία· η χώρα αυτή, αφού απελευθερώθηκε από την κυριαρχία τους (1480), άσκησε μια πολιτική επέκτασης προς τα ανατολικά, η οποία μέσα σε τέσσερις αιώνες οδήγησε στην κατάκτηση μεγάλου μέρους των εδαφών που κατείχαν οι Μ. στη βόρεια και κεντρική Ασία. Οι τελευταίες ομάδες αναγκάστηκαν να ξαναγυρίσουν εκεί απ’ όπου είχαν ξεκινήσει στις στέπες της Μογγολίας, η οποία τον 19o αι. μοιράστηκε ανάμεσα στη Ρωσία και στην Κίνα.
Dictionary of Greek. 2013.